نیمه رساناها - دانلود
بیان ساده شده نظریه نیمرسانا نیمرسانا ماده ای است که مقاومت ویژه آن خیلی کمتر از مقاومت ویژه عایق و در عین حال خیلی بیشتر از مقاومت ویژه رساناست، و مقاومت ویژه اش با افزایش دما کاستی می پذیرد مثلا، مقاومت ویژه مس 810اهم متر کوا رتز1012 اهم متر، و مقاومت ویژه مواد نیمرسانای، یعنی سیلیسیم 5 اهم متر و از آن ژرمانیم 2300 اهم متر در دمای
نیمه رسانا ها
بیان ساده شده نظریه نیمرسانا
نیمرسانا ماده ای است که مقاومت ویژه آن خیلی کمتر از مقاومت ویژه عایق و در عین حال خیلی بیشتر از مقاومت ویژه رساناست، و مقاومت ویژه اش با افزایش دما کاستی می پذیرد. مثلا، مقاومت ویژه مس 8-10اهم - متر کوا رتز1012 اهم - متر، و مقاومت ویژه مواد نیمرسانای، یعنی سیلیسیم 5/ . اهم- متر و از آن ژرمانیم 2300 اهم -متر در دمای c27 است. برای درک عملکرد نیمرسانا ها و ابزار نیمرسانا، قدری آشنایی با مفاهیم اساسی ساختار اتمی ماده ضروری است.
2 دیودهای نیمرسانا
ساختمان
دیود نیمرسانا وسیله ای است که در مقابل عبور جریان، در یک جهت مقاومت زیاد و در جهت دیگر مقاومت کمی برو ز می دهد. دیود را به طور گستردهای و برای اهداف گوناگون در مدارهای الکترونیکی به کار می گیرند و اساساً شامل یک پیوند p-n است که از بلور سیلیسیوم و یا ژرمانیم تشکیل می شود. (شکل ب) نماد دیود نیمرسانا در شکل الف نموده شده است.
جهتی که دیود در مقابل عبور جریان مخالفت کمی بروز می دهد با سر پیکان نشان داده شده است.
دیود نیمر سانا نسبت به دیود گرما یونی از مزایای زیادی برخوردار است، این دیود به منبع گرم کن نیاز ندارد، بسیار کوچک تر و سبک تر است ، و قابلیت اطمینان بسیار بیشتری دارد.
ژرمانیم یا سیلیسیمی که در ساخت دیود نیمرسانا به کار می رود باید ابتدا تا رسیدن به غلظت نا خالصی کمتر از یک جزء در 10 10 جزء پالوده شود. سپس اتمهای ناخالصی مطلوب، بخشنده ها یا پذیرنده ها، به مقادیر مورد لزوم اضافه شده و ماده به شکل یک تک بلور ساخته می شود.
برای ساختن پولک ژرمانیم نوع n مقداری ژرمانیم ذاتی را با کمی ناخالصی در یک بوته ودر خلأ ذوب می کنند، ویک بلور هسته را تا عمق چند میلیمتری در مذاب فرو می برند. دمای ژرمانیم مذاب درست بالای نقطه ذوب بلور هسته قرار دارد، و چند میلیمتری از هسته غوطه ور در مذاب نیز ذوب می شود. این هسته با سرعت ثابتی چرخانده می شود و همزمان به آرامی از مذاب بیرون کشیده می شود، بدین سان یک بلور نوع n تشکیل شده است. با کنترل دقیق این فرایند می توان به غلظت نا خالصی مورد نیاز دست یافت.
قرصی از ایندیم در یک پولک ژرمانیم قرار می دهند و به آن دمای با لاتر از نقطه ذوب ایندیم ولی پایین تراز نقطه ذوب ژرمانیم حرارت داده می شود. ایندیم ذوب می شود و ژرمانیم را حل می كند تا اینكه محلول اشباح شده از ژرمانیم در ایندیم به دست آید. سپس پولك به آرامی سرد می شود و در خلال سرد شدن یك ناحیه ژرمانیم نوع p در پولك تولید شده و آلیاژی از ژرمانیم و ایندیم (عمدتاً ایندیم) در پولك ته نشین می شود. پیوند p-n آلیاژ سیلیسیم را نیز می توان با همین روش و با بكارگیری آلومینیوم به عنوان پذیرنده، تشكیل داد.
ژرمانیم نوع p تا دمای خیلی نزدیك به نقطه ذوب ژرمانیم گرم می شود، و پیرامون آن را عنصر بخشنده آنتیموان كه گازی شكل است فرا می گیرد. اتم های آنتیموان در ژرمانیم پخش می شود تا یك ناحیه نوع nرا تولید كند. اگر از یك بلور نوع n استفاده شود، گالیوم گازی شكل به عنوان عنصر پذیرنده برای تهیه ناحیه نوع p در بلور بكار می رود. وقتی قرار است وسیله ای سیلیسیمی ساخته شود، از بور به عنوان عنصر پذیرنده و از فسفر به عنوان عنصر بخشنده استفاده می شود.
دیود پیوندی شامل بلوری است كه هم دارای ناحیه نوع p و هم ناحیه نوع n است. دیود های پیوندی یا از ژرمانیم ساخته می شود و یا از سیلیسیم، اولی دارای مزیت مقاومت مستقیم كمتر و دومی از مزیت داشتن ولتاژ شكست بیشتر و جریان اشباع معكوس كمتر برخوردار است. اتصال به پیوند با سیمهایی كه به هر یك از این دو ناحیه وصل شده، برقرار می شود. معمولاً برای جلوگیری از نفوذ رطوبت كل وسیله را در محفظه ای بسته قرار می دهند.
دیودهای اتصال- نقطه ای
اصولاً دیود اتصال- نقطه ای از یك قرص ژرمانیم نوع n كه نوك یا سبیلهایش، از سیم تنگستنی است و بر رویه آن فشرده می شود، تشكیل یافته است. اتصال به سبیل از طریق دو سیم مسی انجام می شود در خلال ساخت دیود اتصال- نقطه ای، یك تپ جریان از دیود عبور می كند و باعث می شود كه در مساحتی از قرص و درست در مجاورت نوك سبیل یك ناحیه نوع p تشكیل شود. در این حالت پیوند n-p كه ظرفیت در قرص ایجاد شده است.
انواع دیودها و كاربرد آن ها
پارامترهای مهم دیودهای نیمرسانا عبارتند از :
1- مقاومت های a.c. مستقیم و معكوس.
2- جریان مستقیم حداكثر.
3- ظرفیت پیوند.
4- فعالیت در ناحیه شكست.
انواع اصلی دیود كه در مدارهای الكترونیكی جدید بكار می روند، عبارتند از :
1- دیودهای سیگنالی.
2- دیودهای توان.
3- دیودهای زنر.
4- دیودهای با طرفیت متغیر (وركتور).